ppass/corpus/LacusCurtius/Florus.Epitome.2A

Seditionum omnium causas tribunicia potestas excitavit, quae specie quidem plebis tuendae, cuius in auxilium comparata est, re autem dominationem sibi adquirens, studium populi ac favorem agrariis, frumentariis, iudiciariis legibus aucupabatur. Inerat omnibus species aequitatis.
Quid tam iustum enim quam recipere plebem sua a patribus, ne populus gentium victor orbisque possessor extorris aris ac focis ageret?
Quid tam aequum quam inopem populum vivere ex aerario suo?
Quid ad ius
libertatis aequandae magis efficax quam ut senatu regente provincias ordinis equestris auctoritas saltem iudiciorum regno niteretur?

Sed haec ipsa in perniciem redibant, et misera res publica in exitium
sui merces erat.
Nam et a senatu in equidem translata iudiciorum potestas vectigalia, id
est imperii patrimonium, subprimebat,
et emptio frumenti ipsos rei publicae nervos exhauriebat, aerarium; et reduci plebs in agros unde poterat sine possidentium eversione, qui ipsi para populi erant, et iam
relictas sibi a maioribus sedes aetate quasi iure possidebant?

Primam certaminum facem Ti.
Gracchus accendit, genere, forma, eloquentia facile princeps.
Sed hic, sive Mancinianae deditionis, quia
sponsor foederis fuerat, contagium timens et inde popularis,
sive aequo et bono ductus, quia depulsam agris suis plebem miseratus est,
[ne populus gentium victor orbisque possessor laribus ac focis suis exularet,]
quacumque mente rem ausus ingentem est.
Postquam
rogationis dies aderat, ingentis stipatus agmine rostra conscendit, nec deerat obvia manu tota inde nobilitas; et tribuni in partibus.
Sed ubi intercedentem legibus suis C. Octavium videt Gracchus, contra fas collegii, ius
potestatis, iniecta
manu depulit rostris, adeoque praesenti metu mortis exterruit, ut abdicare se magistratu cogeretur.
Sic triumvir creatus dividendis agris, cum ad perpetranda coepta die comitiorum prorogari sibi vellet imperium, obvia nobilitas manu eorum, quos agris moverat.
Caedes a foro coepit; inde cum in Capitolium profugisset plebemque ad defensionem salutis suae manu caput tangens hortaretur, praebuit speciem regnum sibi et diadema poscentis, atque ita duce Scipione Nasica, concitato in arma populo, quasi iure oppressus est.

Statim et mortis et legum fratris sui vindex non minore impetu incaluit C. Gracchus.
Qui cum pari tumultu atque terrore plebem in avitos agros arcesseret, et recentem Attali hereditatem in alimenta populo polliceretur,
iamque nimius et inpotens
altero tribunatu secunda plebe volitaret,
obrogare
auso legibus suis Minucio tribuno,
fretus comitum manu fatale familiae suae Capitolium invasit.
Inde proximorum caede depulsus cum se in Aventinum recepisset, inde quoque obvia senatus manu ab Opimio consule oppressus est.
Insultatum quoque mortis reliquiis, et illud sacrosanctum caput tribuni plebis percussoribus auro repensatum.

Nihilo minus Apuleius Saturninus Gracchanas adserere leges non destitit. Tantum animorum viro Marius dabat,
[qui]
nobilitati semper inimicus, consulatu suo praeterea confisus. Occiso palam comitiis A. Ninnio conpetitore tribunatus, subrogare conatus est in eius locum C. Gracchum, hominem sine tribu, sine notore, sine nomine; sed subdito titulo in familiam ipse se adoptabat.
Cum tot tantisque ludibriis exultaret inpune, rogandis Gracchorum legibus ita vehementer incubuit, ut senatum quoque cogeret in verba iurare, cum abnuentibus aqua et igni interdicturum minaretur. Unus tamen extitit, qui mallet exilium.
Igitur post Metelli fugam omni nobilitate perculsa cum iam tertium annum dominaretur, eo vesaniae progressus est, ut consularia quoque comitia nova caede turbaret.
Quippe ut satellitem furoris sui Glauciam
consulem faceret, C. Memmium
conpetitorem interfici iussit, et in eo tumultu regem se a satellitibus
suis appellatum laetus accepit.
Tum vero iam conspiratione senatus, ipso quoque iam Mario consule, quia tueri non poterat, adverso, directae in foro acies; pulsus inde Capitolium invasit.
Sed cum abruptis fistulis obsideretur senatuique per legatos paenitentiae fidem faceret, ab arce degressus cum ducibus factionis receptus in curiam est. Ibi eum facta inruptione populus fustibus saxisque opertum in ipsa quoque morte laceravit.

Postremo Livius Drusus non tribunatus modo viribus, sed ipsius etiam senatus auctoritate totiusque Italiae consensu easdem leges adserere conatus,
dum alium captat ex alio, tantum conflavit incendium, ut nec
primam illius flammam
posset sustinere et subita morte correptus hereditarium in posteros suos bellum propagaret.
Iudiciaria lege Gracchi diviserant populum Romanum et bicipitem ex una fecerant civitatem. Equites Romani tanta potestate subnixi, ut qui fata fortunasque principum
haberent in manu, interceptis vectigalibus peculabantur suo iure rem publicam; senatus
exilio Metelli, damnatione Rutili debilitatus omne decus maiestatis amiserat.
In hoc statu rerum pares opibus animis dignitate (unde et nata Livio Druso aemulatio)
equitem
Servilius Caepio, senatum Livius Drusus adserere.
Signa, aquilae et vexilla deerant: ceterum sic urbe in una quasi in binis castris dissidebatur. Prior Caepio in senatum impetu facto reos ambitus Scaurum et Philippum principes nobilitatis elegit.
His ut motibus resisteret, Drusus plebem ad se Gracchanis legibus, isdemque
socios ad plebem spe civitatis erexit. Extat
vox ipsius, nihil se ad largitionem ulli reliquisse, nisi si quis aut caenum dividere vellet aut caelum.
Aderat promulgandi dies, cum subito tanta vis hominum undique apparuit, ut hostium adventu obsessa civitas videretur.
Ausus tamen obrogare legibus consul Philippus, sed adprehensum faucibus viator non ante dimisit quam sanguinis in os et oculos redundaret.
Sic per vim latae iussaeque leges. Et pretium rogationis statim socii flagitare, cum imparem Drusum aegrumque rerum temere
moratum matura, ut in tali discrimine, mors abstulit. Nec ideo
[minus]
socii promissa Drusi a populo Romano reposcere armis desierunt.